Wycieczka szkolna nie może się odbyć bez niezwykle ważnych osób – opiekunów. To im rodzice powierzają troskę o bezpieczeństwo swoich pociech, co szczególnie w przypadku wypadów z nocowaniem, wymaga niemałej dozy zaufania! Osoby, które przygotowują się do pełnienia tej roli po raz pierwszy lub planują zapisać swoje dziecko na wyjazd, często zastanawiają się, jakie są zadania opiekuna wycieczki szkolnej. Postaramy się rzetelnie odpowiedzieć na to pytanie!
Kto może pełnić role opiekuna wycieczki szkolnej?
Łatwo pomylić, kim jest wychowawca wypoczynku a kim opiekun wycieczki. Rola wychowawcy jest regulowana rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży i dotyczy wyłącznie wyjazdów w okresie wakacji, ferii oraz wiosennej i zimowej przerwy świątecznej. Osoba na tej funkcji:
- Nie może być karana za umyślne przestępstwo
- Musi mieć ukończone 18 lat
- Musi mieć wykształcenie średnie (nie dotyczy instruktorów harcerskich)
- Musi mieć ukończony kurs wychowawców (nie dotyczy nauczycieli, osób pracujących z dziećmi w placówkach wsparcia dziennego lub placówkach opiekuńczo-wychowawczych ani instruktorów harcerskich)
Natomiast jeżeli chodzi o sprawowanie opieki nad uczniami podczas wycieczek odbywających się w trakcie trwania roku szkolnego, obowiązują zasady z rozporządzenia MEN z 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki. Określa ono jasno, że kierownika oraz opiekunów wycieczki wyznacza dyrektor spośród pracowników pedagogicznych szkoły (w zależności od celu i programu, może to być również osoba niebędąca pracownikiem pedagogicznym). Nie ma zatem żadnych odgórnych ograniczeń, takich jak obowiązkowy kurs opiekuna wycieczek. Warto zauważyć, że szkoła może posiadać wewnętrzny, bardziej wymagający regulamin organizacji wyjazdów, określający minimalną liczbę opiekunów, dodatkowe obowiązki oraz uprawnienia opiekuna wycieczki. Planując swoją pierwszą wycieczkę, najlepiej po prostu upewnić się u źródła, czyli skontaktować się z dyrekcją.
Ustawowe obowiązki opiekuna wycieczki
Osoby, które nie miały wcześniej okazji wyjeżdżać z uczniami, z pewnością zastanawiają się, jakie są zadania opiekuna wycieczki szkolnej. Wspomniane już rozporządzenia MEN z 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki.
Cytując § 11, opiekun wycieczki:
- sprawuje opiekę nad powierzonymi mu uczniami;
- współdziała z kierownikiem wycieczki w zakresie realizacji programu wycieczki i przestrzegania jej regulaminu;
- sprawuje nadzór nad przestrzeganiem regulaminu wycieczki przez uczniów, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa;
- nadzoruje wykonywanie zadań przydzielonych uczniom;
- wykonuje inne zadania zlecone przez kierownika wycieczki.
Jak widać, obowiązki opiekuna wycieczki nie są może liczne, za to dość szerokie i pozostawiające spore pole do interpretacji.
Zadania opiekuna wycieczki szkolnej w praktyce
Jak to zazwyczaj bywa, rozporządzenie rozporządzeniem, a praktyka praktyką. Bo co realnie należy rozumieć przez „opiekę nad powierzonymi uczniami” czy „realizację programu wycieczki”? Jako że nie każdy ukończył kurs opiekuna wycieczek, przydatna może okazać się nasza lista przykładowych zadań:
- czuwanie nad stanem liczebnym – weryfikacja, czy wszyscy uczniowie stawili się na zbiórki, wrócili z czasu wolnego itp.
- utrzymywanie dyscypliny wśród uczniów, w szczególności dbałość o przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, zachowanie ciszy nocnej,
- reagowanie w sytuacjach nadzwyczajnych – nagła choroba, wypadek, rażące naruszenie regulaminu wycieczki
- w przypadku braku pilota – współpraca z kierownikiem wycieczki w zakresie realizacji punktów programu, tj. kontakt z kierowcą autokaru, miejscem zakwaterowania, atrakcjami turystycznymi
Kierownik, opiekun a pilot
Obowiązki oraz uprawnienia opiekuna wycieczki szkolnej mogą czasem przeplatać się lub wręcz mylić z rolą kierownika czy też pilota. W trakcie trwania samej wycieczki w praktyce kierownik oraz opiekunowie realizują zadania wspólnie, ewentualnie kierownik ma większą decyzyjność – dodatkowo przed wyjazdem to on dba o niezbędną dokumentację i inne kwestie organizacyjne. Warto nadmienić, że opiekun wycieczki i jej kierownik mogą być tą samą osobą, o ile dyrektor wyrazi na to zgodę. Z kolei zadania opiekuna wycieczki szkolnej są zupełnie odmienne od zadań pilota. Pilot nie sprawuje opieki – jego obowiązkiem jest zapewnienie sprawnej realizacji programu, pilotowanie autokaru oraz udzielanie informacji krajoznawczych w odwiedzanych miejscach.
Czym wyróżnia się dobry opiekun wycieczki?
Składników udanego wyjazdu jest wiele, od dobrze dobranego, atrakcyjnego programu, przez sprzyjającą pogodę, aż po smaczne obiady w hotelu. Nie da się jednak ukryć, że ważnym składnikiem jest też kadra, wykonująca obowiązki opiekuna wycieczki z uśmiechem i zaangażowaniem. Idealnie, jeśli ta osoba nie tylko ma dobry kontakt z młodzieżą, ale również wyróżnia się umiejętnościami organizacyjnym i sama czerpie radość z poznawania nowych miejsc. Tego żaden kurs opiekuna wycieczek Cię nie nauczy – to po prostu trzeba lubić.
Choć nie da się ukryć, że sprawowanie opieki nad młodzieżą, szczególnie podczas wyjazdów z nocowaniem, bywa wyczerpujące, może też okazać się źródłem satysfakcji i miłych wspomnień. By tak było, najlepiej upewnić się, jakie są zadania oraz uprawnienia opiekuna wycieczki, a następnie zadbać o dobre przygotowanie swoje i uczniów.
